Η φύση και ο σκοπός της Εκπαίδευσης Ενηλίκων

Η φύση και ο σκοπός της Εκπαίδευσης Ενηλίκων 
του Κώστα Κυριάκη

Γράφει ο Jarvis (2007: 417 – 418): «Η Εκπαίδευση Ενηλίκων αυτοπροσδιορίζεται από παλιά ως ένα κίνημα εκτός του επίσημου εκπαιδευτικού θεσμού […] οι αξίες της, ως κινήματος, τείνουν να χάσουν τη σημασία τους μέσα στη διεργασία της θεσμοποίησης».  Και συνεχίζει: «Η Εκπαίδευση Ενηλίκων έχει υπαχθεί στη Διά Βίου Μάθηση και αποτελεί πλέον μια λειτουργία της παγκόσμιας αγοράς.  Μάλιστα δίνεται σχεδόν η αίσθηση ότι η Διά Βίου Εκπαίδευση έχει γίνει εκπαίδευση στη δια βίου εργασία και ότι οι άνθρωποι είναι πλέον εκπαιδευμένοι όχι επειδή είναι ανθρώπινα όντα αλλά επειδή είναι δυνάμει μισθωτοί.  Οι αξίες της Εκπαίδευση Ενηλίκων έχουν χαθεί και το κίνημα έχει γίνει κομμάτι της αγοράς» (Jarvis, 2007: 420).  Συνεπώς, η επανεύρεση των αξιών τής Εκπαίδευσης Ενηλίκων είναι σήμερα ζωτικής ανάγκης, όπως ήταν όταν οι πρωτοπόροι στοχαστές του κινήματος της Εκπαίδευσης Ενηλίκων εδραίωναν και ανέπτυσσαν το πεδίο στο Δυτικό κόσμο.

Ένας από τους πρωτοπόρους του πεδίου, ο Lindeman, θα γράψει, ήδη από το 1925, ότι η Εκπαίδευση Ενηλίκων είναι «ένα συνεργατικό εγχείρημα μη – αυταρχικής, άτυπης μάθησης, του οποίου ο βασικός σκοπός είναι να ανακαλύψει το νόημα της εμπειρίας^. μια αποστολή του πνεύματος η οποία διερευνά τις ρίζες των προκαταλήψεων που διαμορφώνουν τη συμπεριφορά μας^. μια εκπαιδευτική τεχνική, η οποία συνδέει άρρηκτα την εκπαίδευση με τη ζωή και έτσι ανάγει την ίδια τη ζωή σε πείραμα» (Lindeman, 1925: 3 στο Jarvis (Ed.), 2007: 146-147).  Σε αυτό το πλαίσιο πυρήνας της Εκπαίδευσης Ενηλίκων θα πρέπει να είναι η άτυπη μάθηση[1]: ατομική ή συλλογική, αυτοκατευθυνόμενη ή τυχαία.  Η άτυπη μάθηση που δεν οδηγεί σε πιστοποιητικά γιατί βρίσκεται εκτός του δομημένου εκπαιδευτικού συστήματος.  Είναι αυτόνομη και αυτορυθμιζόμενη «και δεν μπορεί να θεωρείται ότι βρίσκεται στο περιθώριο.  Είναι συμπληρωματική της τυπική [και μη τυπικής] εκπαίδευσης και ουσιαστικός πυλώνας της κοινωνίας της μάθησης» (NILE, 2005:7).  Η άτυπη μάθηση είναι αυτή που μπορεί να δημιουργήσει πραγματικά την κοινωνία της συνεχούς μάθησης, διαμορφώνοντας ένα νέο πολιτισμικό πρότυπο (ή καλύτερα ένα νέο ανθρωπολογικό τύπο), στη βάση ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά δεν είναι δεδομένη και παγιωμένη, αλλά αντίθετα είναι πολιτισμικά κατασκευασμένη.

Έτσι, η Εκπαίδευση Ενηλίκων, για να έχει μέλλον, θα πρέπει να ξεφύγει από το σφιχτό εναγκαλισμό μιας θανατικής θεσμοποίησης και να εξελιχθεί σε μια πράξη ελεύθερης βούλησης, μακριά από τον βάλτο της επαγγελματοποίησης.  Να καταστήσει την εκπαίδευση ως μια δια βίου διεργασία κι όχι ως προετοιμασία για επαγγελματική αποκατάσταση.  Και, τέλος, οι μικρές ομάδες της Εκπαίδευσης Ενηλίκων να επιχειρήσουν να αναδιαμορφώσουν τον κόσμο σύμφωνα με τις δικές τους επιθυμίες και τα δικά τους οράματα.  Επειδή σκοπός της Εκπαίδευσης Ενηλίκων είναι να ερμηνεύσει τον κόσμο για να μπορέσει να τον αλλάξει.  

Αναφορές:

Jarvis, P. (2007). Η Εκπαίδευση Ενηλίκων σήμερα (411 – 422). Στο  P. Jarvis (Επιμ.). Οι θεμελιωτές της Εκπαίδευσης Ενηλίκων. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Lindeman, E. C. (1925). What is Adult Education? Στο P. Jarvis (Επιμ.). Οι θεμελιωτές της Εκπαίδευσης Ενηλίκων. Αθήνα: Μεταίχμιο.

---

[1] «Τυπικές δραστηριότητες της άτυπης μάθησης είναι το διάβασμα, η συμμετοχή σε πολιτιστικές δραστηριότητες, η ενασχόληση στο Internet, η επίσκεψη σε εκθέσεις κτλ.  Ακόμα […] συμβαίνει με τη συμμετοχή σε εθελοντικούς οργανισμούς, συνδικαλιστικές και άλλες οργανώσεις, σε θρησκευτικά και πολιτιστικά ιδρύματα (μουσεία, βιβλιοθήκες κ.ά.).  Επίσης τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας (τηλεόραση, ραδιόφωνο, εφημερίδες) θεωρούνται σημαντική πηγή άτυπης μάθησης» (NILE, 2005: 7).