Της Καλλιθέας η μάχη

Στις 24 Ιουλίου του 1944 στον αριθμό 10 της οδού Μπιζανίου στην Καλλιθέα –έδρα της τοπικής διοίκησης του ΕΛΑΣ- 8 Επονίτες, 17 ως 23 χρονών, θα πολεμήσουν 5 ώρες με εκατοντάδες προδότες (ταγματασφαλίτες) και Γερμανούς. 

Όταν τους φώναξαν οι εχθροί να παραδοθούν οι Επονίτες απάντησαν «ο ΕΛΑΣ δεν παραδίνεται, πεθαίνει!». Πράγματι, όταν σώθηκαν τα πυρομαχικά αυτοκτόνησαν όλοι, ενώ ο τελευταίος κατέστρεψε τον οπλισμό για να μην πέσει στα χέρια των εχθρών (Αετόπουλα, 1944: 28).

Την επόμενη μέρα οι Επονίτες έγραψαν στον τοίχο του σπιτιού τα ονόματα των ηρωικών νεκρών:

Γιάννης Ιωακειμίδης, 17 χρονών

Σπύρος Πουλημένος, 17 χρονών

Δημήτρης Γαλάτσος 19 χρονών

Δημήτρης Βασιλειάδης, 19 χρονών

Ιορδάνης Παπαδόπουλος, 20 χρονών

Στέλιος Βιτσέντζος, 20 χρονών

Γιώργης Γυμνόπουλος, 20 χρονών

Γαβριήλ Μυριδινός, 23 χρονών

Τα Αετόπουλα της Καλλιθέας τοιχοκόλλησαν και το παρακάτω ποίημα:

Ολοκαύτωμα γινήκατε σεις,

Πατρίδα και τιμή να υπερασπίστε.

Λεβέντες, κι αν πεθάνατε σεις

Αιώνια στη μνήμη μας θα ζήστε.

Αδέρφια, η θυσία άσκοπα δεν εγίνη.

Σα χείμαρρος το αίμα σας

Της προδοσιάς το βούρκο θα ξεπλύνει.

Η συνοικία σας ευγνωμονεί

Κι ευλαβικά κλίνει το γόνα,

Περήφανη για σας που πέσατε

Στον τίμιο της λευτεριάς αγώνα.

(Ελεύθερη Ελλάδα, 1944/1983: 75 – 76)

Την επόμενη μέρα στην κηδεία δέκα χιλιάδες κόσμος, γονατιστός, έψαλε στην πλατεία της Καλλιθέας το Πένθιμο Εμβατήριο των Αγωνιστών (Κέδρος, 2013: 194).

Στο Αναγνωστικό του Παπαμαύρου Ελεύθερη Ελλάδα μπορεί να διαβάσει κανείς άλλα δυο ποιήματα για τη μάχη της Καλλιθέας (1944/1983: 76 – 77):

Της Καλλιθέας η μάχη

Αχνίζει το αίμα σου, στον ιερό αγώνα μας, θυσία,

Θεμέλιο του λαού, όπου διαλεί του φασισμού τα σκότη.

Λαογέννητη, του λυτρωμού σημαιοφόρα συνοικία,

Σάλπισμα εγερτήριο στη σκλάβα ανθρωπότη.

Δακρύζει στ’ όνομά του τού κόσμου η νεολαία

Κι όσοι θωρούμε τη γροθιά σου τη σφιγμένη,

Με περηφάνια διαλαλούμε: «Η Καλλιθέα,

Μες στη σκλαβιά αφέντη το λαό της σταίνει».

Κυλάν τα χρόνια λεύτερα, της γιαγιάς το παραμύθι

Για Ελασίτες θα μιλά, που πάλεψαν σα βράχοι.

Και στα σχολειά θα φουρτουνιάζουν των παιδιών τα στήθη

Σαν θ’ αρχινά ο δάσκαλος: «Της Καλλιθέας η μάχη…».

Επίγραμμα

Στους 10 ήρωες της Καλλιθέας

Ολόγυρά μας προδοτών κάθε λογής φουσάτα

Και δέκα μόνο εμείς παιδιά σε χάνι νέας Γραβιάς

Μ’ ανεμισμένο φλάμπουρο τ’ ατίμητά μας νιάτα

Σύραμε το λεβέντικο χορό της λευτεριάς.

Κι αφού τριγύρω στρώσαμε τη γη μ’ οχτρού κουφάρια

Μ’ ένα τραγούδι αφήσαμε την ύστερη πνοή,

Διαβάτη, δώσ’ το μήνυμα: Σα γνήσια παλικάρια

Για την Ελλάδα πέσαμε κι οι δέκα εδώ νεκροί!

(Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη)

  

(Άτιτλο)

Ακριβώς μεσάνυχτα

  σε άφησα να κουρσέψεις την ψυχή μου

Ξύπνησα χαράματα

Κόκαλα και κρέας 

Τράπεζα Θεμάτων Εκπαιδευτών Ενηλίκων

Η Ανακοίνωση

Ανακοινώνεται η δημιουργία της «Τράπεζας Θεμάτων», ως ένα χρήσιμο εργαλείο για την προετοιμασία των ενδιαφερομένων Εκπαιδευτών Ενηλίκων στις εξετάσεις πιστοποίησης της Εκπαιδευτικής τους Επάρκειας

Η «Τράπεζα Θεμάτων» βασίζεται στο πιστοποιημένο από τον Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. Επαγγελματικό Περίγραμμα του «Εκπαιδευτή Ενηλίκων» και περιλαμβάνει ενδεικτικές ερωτήσεις και απαντήσεις, λαμβάνοντας υπόψη την υφιστάμενη βιβλιογραφία. Ως ένα Εκπαιδευτικό Υλικό Αναφοράς συνδέει σημαντικά κείμενα της Εκπαίδευσης Ενηλίκων στη χώρα μας με τις νεώτερες εξελίξεις και τα επιστημονικά δεδομένα στο συγκεκριμένο πεδίο.

Η σύσταση της «Τράπεζας Θεμάτων» συμβάλλει στην ουσιαστική αναβάθμιση των προσόντων των Εκπαιδευτών Ενηλίκων, οι οποίοι δραστηριοποιούνται ή πρόκειται να δραστηριοποιηθούν στη μη τυπική εκπαίδευση και στη διασφάλιση της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών στο εν λόγω πεδίο.

Για να κατεβάσετε την Τράπεζα Θεμάτων πατήστε εδώ.

Το Σχόλιο

Καταρχάς η έννοια "Τράπεζα Θεμάτων" παραπέμπει σε μια "τραπεζική" λογική της γνώσης (Φρέιρε), η οποία είναι ανταγωνιστική με το ίδιο το χειραφετητικό περιεχόμενο της εκπαίδευσης ενηλίκων και το ρόλο του εκπαιδευτή ενηλίκων, που σίγουρα δεν είναι ρόλος ΄τραπεζίτη'.  Η έννοια δηλώνει την πλήρη υποταγή και προσχώρηση της εκπαίδευσης ενηλίκων στις νεοφιλελεύθερες λογικές της εκπαίδευσης και φυσικά εκφράζει τον ηγεμονικό λόγο αυτών που στη δεδομένη ιστορική συγκυρία ελέγχουν το πεδίο της εκπαίδευσης ενηλίκων. 

(υγ. Θα επανέλθω με ευρύ σχολιασμό.)
     

Έθιμα του υλικού βίου των συντεχνιών στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

του Κώστα Κυριάκη

Το διάγραμμα μελέτης του υλικού πολιτισμού που προτείνει ο Μέγας αναλύεται στις ακόλουθες ενότητες: 1. Συνοικισμός, οικία και αυλή. Έπιπλα και σκεύη. 2. Ενδύματα. 3. Τροφαί και ποτά. 4. Βίοι [εννοούνται οι διάφορες επαγγελματικές δραστηριότητες]. 5. Βιοτεχνία και λαϊκή τέχνη (Μερακλής, 1987 – 1989: 95).  Για τη μελέτη του υλικού (και όχι μόνο) βίου των συντεχνιών στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ο Λουκάτος (1992: 196 – 197) θα προτείνει ένα αναλυτικό διάγραμμα μελέτης που εδράζεται πάνω στους εξής άξονες: α) λαϊκά ονόματα των συντεχνιών και των συναφών επαγγελματικών και τεχνικών δραστηριοτήτων, β) βαθμοί ιεραρχίας μέσα στη συντεχνία (δωδεκάρα συμβουλίου, μάστορας, κάλφας, τσιράκι κ.ά.), γ) σύμβολα της ειδικότητας της κάθε συντεχνίας, δ) ισολογισμοί και αγαθοεργίες της συντεχνίας, ε) προστάτες άγιοι, λάβαρα, ψυχαγωγία κ.ά., στ) καταστατικά, ζ) διαιτησίες και (λαϊκά) δικαστήρια, και η) συνθηματικές ή μυστικές γλώσσες των επαγγελμάτων.

Όπως οι περισσότεροι τομείς της ανθρώπινης ζωής έτσι και ο υλικός βίος συνδέεται με διάφορες εθιμικές δραστηριότητες. Για παράδειγμα, κάθε συντεχνία είχε τον προστάτη Άγιό της, τον οποίο συνεόρταζαν τα μέλη με δαπάνη του κοινού ταμείου. Διέθετε τη δική της σημαία, όπου απεικονιζόταν ο προστάτης Άγιος ή το σήμα της τέχνης. Η σφραγίδα της συντεχνίας μοιραζόταν σε τρία κομμάτια, τα οποία κρατούσαν ισάριθμα μέλη, ενώ τη λαβή είχε ο επικεφαλής (πρωτομαΐστορας). Οι συντεχνίες οργανωμένες λάμβαναν μέρος σε δημόσιες παρελάσεις της αυτοκρατορίας με όλα τα μέλη τους ντυμένα με τις καλύτερες φορεσιές τους. Εξάλλου, σημαντικό ήταν το κοινωφελές έργων των διαφόρων συντεχνιών: το χτίσιμο σχολείων και εκκλησιών, η οικονομική ενίσχυση των φτωχών, των ανέργων και των χηρών γυναικών, η διοργάνωση τοπικών εορτών κ.ά.

Το δεσπόζον νοηματοδοτικό πλαίσιο της θρησκείας ήταν αλληλένδετο με μια σειρά εθιμικών πρακτικών που προσδιόριζαν την οργάνωση της εργασίας και την εκτέλεσή της. Για παράδειγμα, οι ναυπηγοί συνήθιζαν να κάνουν τις καθελκύσεις των νέων σκαφών την Κυριακή, μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας, και να τις συνοδεύουν με θρησκευτικές τελετές, διάφορες εθιμικές εκδηλώσεις και γλέντια. Αντίστοιχα, οι σφουγγαράδες, προστάτης των οποίων είναι ο Άγιος Νικόλαος, είχαν έθιμο να γυρίζουν στο νησί πριν τη γιορτή του. Ειδικά οι Καλύμνιοι σφουγγαράδες αποκαλούσαν την τελευταία κατάδυση βουτιά του Αγίου και προσέφεραν την αλιεία της στον Αγ. Νικόλαο. Επίσης, διάφορες τοπικές εορτές καθόριζαν την έξοδο των περιπλανώμενων μαστόρων από το χωριό αλλά και την επιστροφή τους σε αυτό.

Έθιμα που συνδέονται με τον υλικό βίο παρατηρούνται και στην ιδιωτική ζωή. Οι γυναίκες των σφουγγαράδων απαγορεύονταν να ανέβουν στα σφουγγαράδικα πριν την αναχώρησή τους, η δε αναχώρηση απαγορευόταν να γίνει Τρίτη. Για όσο διάστημα έλειπαν οι σφουγγαράδες, οι γυναίκες τους φόραγαν μαύρα μαντήλια, τα οποία άλλαζαν σε λευκά με την επιστροφή τους, που συνοδευόταν από τα συχαρίκια, τα δώρα δηλαδή σε όποιον ανήγγειλε πρώτος τον ερχομό.

Με τον υλικό εθιμικό βίο έχουν συνδεθεί αρκετές παραδοσιακές συμπεριφορές που παραπέμπουν σε τεχνικές κατασκευής, όπως π.χ. την κηροπλαστική, αφού η χρήση κεριών μαρτυριέται σε διάφορες φάσεις του βίου (θάνατος - Ανάσταση, εξορκισμούς, τάματα κ.ά.).

Επίσης, στα δημοτικά τραγούδια υπάρχουν πυκνές αναφορές σε παραδοσιακά επαγγέλματα και τεχνικές. Υπάρχουν δημοτικά τραγούδια που περιγράφουν το βάψιμο των νημάτων ή την ύφανση στον αργαλειό. Ακόμα τα ίδια τα προϊόντα αντανακλούν πολλές φορές τον παραδοσιακό πολιτισμό, όπως τα διακοσμητικά σχέδια στα κεραμικά ή σε φορεσιές και μαντήλια. Επιπλέον αντίστοιχες αναφορές παρατηρούνται σε λαϊκές παροιμίες, ρήσεις, εκφράσεις ή παραμύθια. Για παράδειγμα ακολουθούν δύο παροιμίες και δύο τοπικές λαϊκές εκφράσεις:

Καθένας με τον πόνο του κι ο μυλωνάς τ' αυλάκι

Βαγενάδες (βαρελοποιοί) και γάιδαροι ένα μήνα έχουν τη χάρη

Ας μου γυρίσουν το πανέρι

Τον σιδερά με ξυλοσύνεργο τον έθαψαν

Λουκάτος, Δ. Σ. (1992). Εισαγωγή στην Ελληνική Λαογραφία. Αθήνα: ΜΙΕΤ.  

Μερακλής, Μ. Γ. (1987 – 1989). Η μελέτη του υλικού πολιτισμού. Μια όχι άσκοπη αναδρομή. Λαογραφία, 35: 93 – 103.