 |
| Portrait by Oscar Halling |
Κάθε σελίδα του έργου του μυρίζει θάνατο και ο θάνατος είναι το θέμα
του, ισχυρίζεται ο Todorov. Οι σελίδες των μύθων του, όπως ο ίδιος
προτιμούσε να λέει τις ιστορίες του, μας μιλούν για τον θάνατο: φυσικός,
ατομικός ή συλλογικός, η δολοφονία, ο επικείμενος, ο ενταφιασμός μιας
ζωντανής ύπαρξης, η μετά θάνατον ζωή. Το θέμα του θανάτου φυσικά
καθελκύει το δίδυμο θέμα της ανάστασης μέσω της αγάπης (Μορέλλα, Λιγεία,
Ελεονόρα). Η μοναδική χαραμάδα φωτός που εξασθενίζει τον πόνο του Poe.
Γιατί ο Poe πονά. Και έχω την αίσθηση ότι αυτός ο πόνος, πέρα και πάνω από βιογραφικές λεπτομέρειες, έχει να κάνει με την ίδια την συγκρότηση του υποκειμένου που ονομάζουμε Poe, με τη γενετική του ιδιοσυστασία. Γεννήθηκε με μια ροπή προς θάνατο. Και για να ξορκίσει αυτή την έλξη του θανάτου ο Poe στρέφεται στη μοναδική δύναμη στον κόσμο που έχει αυτή την ιδιότητα: την Τέχνη, στην περίπτωσή του τη Λογοτεχνία.
Ο Poe δεν γράφει για να αδυνατίσει τα οικονομικά του προβλήματα. Γράφει επειδή γνωρίζει πως αν δεν γράψει θα πάψει να υπάρχει: γράφει για να εξαργυρώσει τη ζωή του. Κερδίζει κανείς τη ζωή του με τον ιδρώτα του προσώπου του, γράφει ο ποιητής. Και ο ιδρώτας του Poe ήταν η πρωτοτυπία και η θεματική του ποικιλία. Η αισθητική του υπαγορεύει την ‘ενιαία εντύπωση’, το ‘μοναδικό γεγονός’ που το επεξεργάζεται με εσκεμμένη φροντίδα. Και παρ’ όλο που έγραψε ιστορίες αμιγούς φανταστικής φρίκης ή παραδοξολογίας και εφεύρε την αστυνομική ιστορία, ποτέ, γράφει ο Μπόρχες, δεν ανάμειξε τα δύο είδη.
Η ψυχολογική ατμόσφαιρα των έργων του είναι το υπερφυσικό, το σατανικό, ο τρόμος (ο ίδιος είχε πει ότι ο τρόμος είναι ψυχικός), η υπερβολή. Όλα αυτά, όμως, ορθολογικά δοσμένα, αποτέλεσμα της ισχυρής του φαντασίας και της επεξεργασμένης τεχνικής του. Η πειστικότητα, η αληθοφάνεια φαίνεται να ήταν το διεγερτικό του. Τα πρόσωπα των έργων του δικαιώνονται από την πρώτη στιγμή της εμφάνισής τους, επειδή είναι αντικειμενικά πλασμένα και τα λόγια και οι πράξεις τους φαντάζουν φυσικά και αναγκαία. Αυτός είναι ο αισθητισμός του.
Ερανίζεται τον πυρήνα των μύθων του από εφημερίδες και περιοδικά, αλλά δανείζεται τόσο ελεύθερα που θυμίζει την κλέφτρα κίσσα, όλα χωνεμένα, μεταμορφωμένα, καινούρια. Ανταποκρίνεται συναισθηματικά στα ερεθίσματα που λαμβάνει από ένα αμερικάνικο περιβάλλον με το οποίο διαρκώς βρίσκεται σε ρήξη. Νιώθει ελεύθερος, αδέσμευτος, είναι ο εαυτός του και γράφει (για) τον εαυτό του. Και η γραφή του, είναι μια γραφή των νεύρων, όπως επιβεβαιώνει ο Baudelaire. Και αυτό είναι που καταξιώνει διαχρονικά το έργο του: η ένταση της αλήθειας του.
Διαβάζει κανείς Poe για να ξορκίσει τα φαντάσματά του.
Γιατί ο Poe πονά. Και έχω την αίσθηση ότι αυτός ο πόνος, πέρα και πάνω από βιογραφικές λεπτομέρειες, έχει να κάνει με την ίδια την συγκρότηση του υποκειμένου που ονομάζουμε Poe, με τη γενετική του ιδιοσυστασία. Γεννήθηκε με μια ροπή προς θάνατο. Και για να ξορκίσει αυτή την έλξη του θανάτου ο Poe στρέφεται στη μοναδική δύναμη στον κόσμο που έχει αυτή την ιδιότητα: την Τέχνη, στην περίπτωσή του τη Λογοτεχνία.
Ο Poe δεν γράφει για να αδυνατίσει τα οικονομικά του προβλήματα. Γράφει επειδή γνωρίζει πως αν δεν γράψει θα πάψει να υπάρχει: γράφει για να εξαργυρώσει τη ζωή του. Κερδίζει κανείς τη ζωή του με τον ιδρώτα του προσώπου του, γράφει ο ποιητής. Και ο ιδρώτας του Poe ήταν η πρωτοτυπία και η θεματική του ποικιλία. Η αισθητική του υπαγορεύει την ‘ενιαία εντύπωση’, το ‘μοναδικό γεγονός’ που το επεξεργάζεται με εσκεμμένη φροντίδα. Και παρ’ όλο που έγραψε ιστορίες αμιγούς φανταστικής φρίκης ή παραδοξολογίας και εφεύρε την αστυνομική ιστορία, ποτέ, γράφει ο Μπόρχες, δεν ανάμειξε τα δύο είδη.
Η ψυχολογική ατμόσφαιρα των έργων του είναι το υπερφυσικό, το σατανικό, ο τρόμος (ο ίδιος είχε πει ότι ο τρόμος είναι ψυχικός), η υπερβολή. Όλα αυτά, όμως, ορθολογικά δοσμένα, αποτέλεσμα της ισχυρής του φαντασίας και της επεξεργασμένης τεχνικής του. Η πειστικότητα, η αληθοφάνεια φαίνεται να ήταν το διεγερτικό του. Τα πρόσωπα των έργων του δικαιώνονται από την πρώτη στιγμή της εμφάνισής τους, επειδή είναι αντικειμενικά πλασμένα και τα λόγια και οι πράξεις τους φαντάζουν φυσικά και αναγκαία. Αυτός είναι ο αισθητισμός του.
Ερανίζεται τον πυρήνα των μύθων του από εφημερίδες και περιοδικά, αλλά δανείζεται τόσο ελεύθερα που θυμίζει την κλέφτρα κίσσα, όλα χωνεμένα, μεταμορφωμένα, καινούρια. Ανταποκρίνεται συναισθηματικά στα ερεθίσματα που λαμβάνει από ένα αμερικάνικο περιβάλλον με το οποίο διαρκώς βρίσκεται σε ρήξη. Νιώθει ελεύθερος, αδέσμευτος, είναι ο εαυτός του και γράφει (για) τον εαυτό του. Και η γραφή του, είναι μια γραφή των νεύρων, όπως επιβεβαιώνει ο Baudelaire. Και αυτό είναι που καταξιώνει διαχρονικά το έργο του: η ένταση της αλήθειας του.
Διαβάζει κανείς Poe για να ξορκίσει τα φαντάσματά του.
Κώστας Κυριάκης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.