Η διεθνής σημασία του Δεκέμβρη του '44

Για το βιβλίο του Φοίβου Οικονομίδη (2014, [2005]), Ο Δεκέμβρης του ’44 και η διεθνής σημασία του. Αθήνα: Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία (Ορφέας)

Ο Δεκέμβρης είναι ο βαθμός μηδέν της νεότερης ελληνικής πολιτικής και κοινωνικής ιστορίας, με την έννοια ότι όλα τα ενδεχόμενα για 33 ημέρες ήταν ανοικτά.

 

Το βιβλίο του Φοίβου Οικονομίδη οικοδομεί την επιχειρηματολογία του στη βάση δύο προτάσεων:

Από την άποψη των ελληνικών εσωτερικών εξελίξεων ο Δεκέμβρης ήταν αποτέλεσμα μια λαϊκής εξέγερσης με εθνικοαπελευθερωτικά στοιχεία που αμφισβητούσε τη βρετανική επιρροή στην Ελλάδα, και, παράλληλα, είχε πολιτικο-κοινωνικά χαρακτηριστικά που αμφισβητούσαν την προπολεμική διάρθρωση της εξουσίας (16).

Από την άποψη των διεθνών εξελίξεων ο Δεκέμβρης ήταν η πρώτη σοβαρή εστία «όπου διαφάνηκαν τα πρώτα ψήγματα του Ψυχρού Πολέμου» (20) και ένα σημείο-κλειδί για τους νέους μεταπολεμικούς γεωπολιτικούς σχηματισμούς κυριαρχίας και δύναμης, όπου δόθηκε η ευκαιρία να εκδηλωθεί εκτός από την αγγλο-σοβιετική σύγκρουση (σε όλο το κείμενο διαφαίνεται ότι οι Σοβιετικοί έμμεσα υποστήριζαν τον ένοπλο αγώνα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, βλ. σσ. 12, 13, 14, 15, 19, 20) και η αγγλο-αμερικάνικη αντίθεση για το ποιος θα ηγεμονεύσει στο πεδίο επιρροής (22).

Θεωρεί ότι ο Δεκέμβρης ήταν κυρίως αποτέλεσμα διεθνών διεργασιών, επισημαίνοντας ότι οι μαχητές του ΕΛΑΣ εκείνη τη στιγμή αγωνίζονταν για την ελευθερία και την ανεξαρτησία τους, χωρίς να έχουν συνείδηση των διεθνών διαστάσεων του αγώνα τους.  Είναι χαρακτηριστική η δήλωση του Σιάντου στην 11^η Ολομέλεια, το 1945: «Έπρεπε να αντισταθούμε όχι για να πέσουμε ηρωικά μα για να δώσουμε λύσεις λαϊκές.  Γι’ αυτό προτιμήσαμε τη σύγκρουση.  Ο Δεκέμβρης ήταν απόλυτα επιβεβλημένος.  Η έννοιά του είναι πάλη για την ανεξαρτησία, αντιφασιστική πάλη για τη δημοκρατία» (9). 

 

Το βιβλίο συμπληρώνουν ένα ντοκουμέντο από τα αρχεία του Φόρεϊν Όφις για τη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 26 Δεκέμβρη ανάμεσα στους Βρετανούς, με επικεφαλής τον Τσώρτσιλ, και στους δύο πόλους της ελληνικής πολιτικής εξουσίας: την αστική και εκείνη του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, μια επιστολή του γάλλου πρεσβευτή στην Αθήνα Ζαν Μπελέν, η οποία ανοίγει με την αξιομνημόνευτη φράση: «Η Αθήνα σε πόλεμο με τον εαυτό της εδώ κι ένα μήνα, μετά τέσσερα χρόνια κατοχής και δυστυχίας, παρουσιάζεται με μια ποικίλη όψη μάλλον πένθιμη», ένα χρονολόγιο του Δεκέμβρη, Προσωπογραφίες, Ευρετήριο και Φωτογραφίες.

Για το βιβλίο έχει γράψει και η Νατάσα Κεφαλληνού στο Πριν.

Σχετικά δες:

Τα τηλεγραφήματα μεταξύ Βρετανών και Αμερικανών: Η Ελλάδα στη σφαίρα επιρροής της Αγγλίας και η Σοβιετική Ένωση χωρίς καμία επαφή με το ΕΑΜ!

 

 «Μας πήραν την Αθήνα…». Τραγουδώντας στα χαλάσματα.

 

Ο Δεκέμβρης όπως τον ζήσαμε: Μαρτυρίες από τις μέρες των Δεκεμβριανών