Ο Εθελοντισμός του Συλλόγου Γονέων

Στην ελληνική θεοκρατική δημοκρατία ο υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων κ. Φίλης  δεν κρύβεται, ως γνήσιος αριστερός, πίσω από τις λέξεις: όραμά του μια κοινωνία εθελοντών, δηλαδή εργαζομένων χωρίς μισθό. 

Τελικά, μου φαίνεται ότι ο δούρειος ίππος του νεοφιλελευθερισμού στα εργασιακά υπήρξε ο εθελοντισμός.

Θα αναφερθώ σε ένα ‘αθώο’ παράδειγμα.

Εχθές έτυχε να παρακολουθήσω μια συνέλευση ενός συλλόγου γονέων κάποιου δημοτικού σχολείου. 

Όλοι οι γονείς ήταν πρόθυμοι να συνεισφέρουν ‘εθελοντική εργασία’ ώστε να καθαρίσουν το σχολείο, να το βάψουν κ.ά.  Ταυτόχρονα, να μαζέψουν χρήματα, καθένας δίνοντας ότι μπορεί, ώστε να κατασκευάσουν εκείνο ή το άλλο, ή να αγοράσουν το τάδε ή το δείνα.  

Όλα από ‘αγαθή’ πρόθεση ώστε τα παιδιά τους να έχουν τις καλύτερες –κατά το δυνατό- συνθήκες στη μάθηση και στην πρόοδό τους.

Κανένας, και εννοώ κανένας στη συνέλευση που παρακολούθησα, δε σκέφτηκε ότι μέσα από αυτή την ‘αθώα’ εθελοντική προσφορά στην ουσία υπονομεύεται ο δημόσιος χαρακτήρας της σχολικής εκπαίδευσης και αλλοιώνεται το πρόγραμμα του εθελοντισμού.  Στην πραγματικότητα η κεντρική διοίκηση κάνει «πάσα» τις ευθύνες που έχει στους γονείς, οι οποίοι παίρνουν τη ‘μπάλα’, αλλά τελικά βάζουν ‘αυτογκόλ’.  Γράφει για παράδειγμα η Ένωση Γονέων της 5ης Δημοτικής Κοινότηταςτης Αθήνας:

«Όταν όμως από ανάγκη καλούμαστε να καλύψουμε τα κενά που δημιουργεί η αδιαφορία της πολιτείας δημιουργούμε κακό προηγούμενο και τελικά μακροπρόθεσμα φέρνουμε αντίθετα αποτελέσματα και ως προς την διαπαιδαγώγηση της νέας γενιάς , αλλά και οριστικές λύσεις δεν έρχονται.  Γιατί για παράδειγμα το βάψιμο του σχολείου θα πρέπει να είναι δική μας υπόθεση και μέριμνα;  Ή οι τεχνικές παρεμβάσεις για την λειτουργικότητα και την ασφάλεια από επαγγελματίες γονείς (όταν μάλιστα η ανεργία διαλύει ολόκληρους κλάδους και φτωχοποιεί οικογένειες).  Ή η  οικονομική συνεισφορά για τα λειτουργικά και την καθαριότητα. Δεν είναι αυτά προϋποθέσεις λειτουργίας ενός σχολείου? Δεν έχουμε ήδη πληρώσει και με το παραπάνω για αυτά από την άδικη υπερφορολόγηση μας?»

Να συμπληρώσω στα παραπάνω, ότι μέσα από αυτές τις κοινωνικές και πολιτικές λογικές καλλιεργείται το έδαφος ώστε αύριο να υπάρξουν πρόθυμα ‘ώτα’ σε μια, ας πούμε, απόφαση του υπουργείου να συμμετέχουν οι γονείς στα έξοδα λειτουργίας των σχολείων πληρώνοντας δίδακτρα, επειδή, τάχα, η κεντρική διοίκηση δε μπορεί να ανταποκριθεί, λόγω έκτακτων συνθηκών (πάντα οι συνθήκες είναι έκτακτες), στα καθήκοντά της.  

Οι γονείς λοιπόν με την εθελοντική τους προσφορά –από καλή διάθεση και λίγη δόση εγωτισμού- βλάπτουν μακροπρόθεσμα τα παιδιά τους με το παράδειγμά τους: να εργάζεστε εθελοντικά – χωρίς να διεκδικείται αυτά που πρέπει να διεκδικείται.  

Εδώ, ας διευκρινίσω κάτι.  Δε θεωρώ τον εθελοντισμό κάτι καλό ή κακό.  Θεωρώ τον εθελοντισμό ως μια ασαφής έννοια, ως προς το περιεχόμενό της και διφορούμενη ως προς τη χρήση της.  Δηλαδή ο εθελοντισμός είναι κάτι που γίνεται καλό ή κακό ανάλογα με το περιεχόμενο που λαμβάνει και ανάλογα με τις χρήσεις που γίνονται επ’ ονόματί του μέσα σε δεδομένα ιστορικά πλαίσια.  Και στο σημερινό πλαίσιο του νεοφιλελευθερισμού ο εθελοντισμός δε σημαίνει αλληλεγγύη – ο εθελοντισμός όπως αυτός εμφανίζεται σε διάφορες μορφές σημαίνει εργασιακή εκμετάλλευση.  Επειδή από την εθελοντική προσφορά κάποιων, κάποιοι άλλοι κερδίζουν και δεν είναι πάντα η ομάδα-στόχος της εθελοντικής δράσης οι κερδισμένοι.  Παράλληλα, προβάλλεται ως μια ‘ιδανική’ μορφή εργασιακής σχέσης σε ένα κοντινό –αλλά τρομακτικό- μέλλον.